ม
มโน- สังขาร, จิตตสังขาร mental formations; mental functions
มโนกรรม mental action
มโนทวาร mental avenue
มโนทุจริต mental misconduct
มโนสุจริต mental good conduct
มทะ vanity
มนต์, มนตร์ incantation
มนสิการ attention
มนสิการ consideration
มนุษย์ human being
มมังการ my-making
มรณะ, กาลกิริยา passing away
มรณะ, มัจจุ, จุติ death
มรรค Path, the
มรรค, ปฏิปทา way
มละ, มลทิน stain
มหาบุรุษ Great Man
มหาภิเนษกรมณ์ Great Renunciation, the
มหาภูต great entity
มหาภูต primary element
มหายาน Great Vehicle
มหายาน (นิกายพระพุทธศาสนาฝ่ายเหนือ) Mahayana
มหิจฉตา (ความมักมากอยากใหญ่) greediness
มักขะ denigration
มักขะ detraction
มักขะ smirching
มักขะ; อติมานะ contempt
มัจจะ (ผู้ต้องตาย = สัตว์) mortal
มัจฉริยะ avarice
มัจฉริยะ meanness
มัจฉริยะ miserliness
มัจฉริยะ niggardliness
มัจฉริยะ selfishness
มัจฉริยะ stinginess
มัชชะ besotting drink
มัชชะ, นํ้าเมา, สุราเมรัย intoxicant
มัชฌิมาปฏิปทา Middle Path, the
มัชฌิมาปฏิปทา Middle Way, the
มัตตัญูตา moderation
มัททวะ gentleness
มาติกา matrix
มาติกา schedule
มาตุฆาต matricide
มาตุฆาตหรือปิตุฆาต parricide
มานะ conceit
มานะ, มทะ pride
มายา deceit
มาร Evil One, the
มาร Tempter, the
มิจฉัตตะ falseness; falsity
มิจฉัตตะ wrongness
มิจฉาทิฏฐิ false views
มิตร friend
มิตร friend
มิทธะ drowsiness
มิทธะ torpor
มีทุกข์, เป็นทุกข์ miserable
มุทิตา sympathetic joy
มุทุตา malleability
มุทุตา elasticity
มุทุตา; มัททวะ softness
มุนี sage
มุสาวาท false speech
มูล root
ย
ยมกปาฏิหาริย์ twin miracle; twin wonder
ยศ, กิตติศัพท์, สิโลกะ fame
ยัญ (พราหมณ์); จาคะ, ปริจจาคะ sacrifice
ยาม watch
ร
รส flavour
รส savour
รส taste
รสารมณ์ the sapid object , sapid object
รัตนะ (ใน “รัตนตรัย”) jewel
รัตนะ, นิธิ, ธนะ treasure
ราคะ lust
ราชธรรม duties of the King; duties of the ruler
รูป form
รูป matter
รูป, รูปธรรม corporeality
รูปธรรม, รูป material qualities
รูปภพ, รูปโลก Fine-Material Sphere
รูปารมณ์ visible object; visual object
พ
พยสนะ, หายนะ, วินาส, ปหานะ, ขยะ destruction
พยาธิ affliction
พยาบาท ill-will
พร boon
พร, มงคล, อนุโมทนา, ภควา (พระผู้มีพระภาค) Blessed One, the
พรหมจรรย์ divine life
พรหมจรรย์ Brahma-faring
พรหมจรรย์ holy life
พรหมจรรย์, ชีวิตสมณะ monastic life
พรหมจารี Brahma-farer
พรหมวิหาร divine abiding
พรหมวิหาร sublime states
พรหมวิหาร superme dwellings
พรหมวิหาร supreme abidings
พระเจ้าจักรพรรดิ wheel-turning monarch
พระโพธิสัตว์ Bodhisatta; Bodhisattva
พระไตรปิฎก Pali Canon
พระคันธกุฎี Fragrant Cell, the
พระคันธกุฎี Fragrant Cell, the
พระคามวาสี town-monk
พระตถาคต Perfect One, the
พระธรรม Law, the
พระธรรม Teaching; Teachings, the
พระธรรม, คําสอน message
พระธรรม, ธรรม Dhamma; Dharma, the
พระธาตุ, พระสารีริกธาตุ relics (of the Buddha)
พระพุทธเจ้า Awakened One, the
พระพุทธเจ้า Buddha, the
พระพุทธเจ้า Enlightened One, the
พระพุทธศาสนา Buddhism
พระมุนี Calmed One, the
พระมุนี Stilled One, the
พระรัตนตรัย Triple Gem, the
พระศาสดา, พระบรมศาสดา Master, the
พระสงฆ์, คณะสงฆ์ Order, the
พระสมมาสัมพุทธเจ้า Fully Enlightened One, the
พระสัพพัญู Omniscient, the
พระสุคต Well-farer, the
พระอรหันต์ Arahat; Arahant
พระอรหันต์ worthy one
พระอริยะ, พระอรหันต์ holy one
พราหมณ์ Brahmin, brahman
พละ power
พละ strength
พลี, ทักขิณา, ทักษิณา, บูชา offering
พลี, พลีกรรม oblation
พวกคฤหัสถ์, พวกชาวบ้าน laity, the
พาล, คนพาล fool
พาหิรายตนะ (อายตนะภาย นอก) outer sense-sphere
พุทธศาสนิก Buddhist
พุทธิ, โพธิ discovery
ภ
ภควา (พระผู้มีพระภาค) Exalted One, the
ภพ existence
ภพ, ภวะ becoming
ภพ; เสนาสนะ, อาลยะ, วิหาร abode
ภยะ fear
ภวจักร wheel of becoming; wheel of life
ภวตัณหา craving for existence
ภวังค์ unconscious state
ภวังคจิต unconscious mind
ภัต, โภชนะ meal
ภัตตกาล mealtime
ภัตตัคคะ (โรงฉัน, หอฉัน) refectory
ภัตตุเทศก์ issuer of meals
ภาพสลักนูน, รูปนูน relief
ภาวนา development
ภาวนา mind culture
ภิกขุ, ภิกษุ, สมณะ monk
ภิกษา, ทาน, ทานวัตถุ , บิณฑบาต alms; almsfood
ภิกษุณี nun
ภูตคาม vegetable-growth
ภูมิ plane
ป
ปโมหะ, มายา illusion
ปกติศีล natural virtue
ปฏิเวธ, นิพเพธ penetration
ปฏิโลม reverse order
ปฏิกูล loathsome (adj)
ปฏิกูล repulsive (adj)
ปฏิคาหก, ลาภี recipient
ปฏิฆะ repugnance
ปฏิฆะ repulsion
ปฏิฆะ resentment
ปฏิฆะ resistance
ปฏิฆะ; อรติ aversion
ปฏิจจสมุปบาท conditioned genesis
ปฏิจจสมุปบาท dependent origination
ปฏิทินจันทรคติ lunar calendar
ปฏิปักข์ opposite (adj)
ปฏิภาค counterpart
ปฏิภาณ perspicuity
ปฏิมา image
ปฏิรูปเทสวาส dwelling in a favourable place
ปฏิรูปเทสวาส living in befitting places
ปฏิสนธิ conception
ปฏิสนธิ reconnection
ปฏิสนธิ relinking
ปฏิสัมภิทา analytic insight
ปฏิสัมภิทา discrimination
ปฏิสาราณียกรรม reconciliation
ปฐวี, ปฐวีธาตุ earth
ปฐวีธาตุ extension, the element of
ปฐวีธาตุ inertia
ปฐวีธาตุ solid element
ปธาน, วายามะ, ปรักกมะ, ความเพียร, ปัคคหะ, ปัคคาหะ exertion
ปธาน, วิริยะ striving
ปธาน, วิริยะ, วายามะ endeavour
ปปัญจะ diversification
ปภา halo
ปมาทะ, ความประมาท heedlessness
ปมาทะ, ความประมาท carelessness
ปมาทะ, ความประมาท negligence
ปรโลก other world
ปรโลก, สัมปรายะ hereafter
ปรจิตตวิชานน์, เจโตปริยญาณ insight into the hearts of others
ปรมัตถ์ ultimate sense; ultimate reality
ปรมัตถ์ absolute sense
ปรมัตถสัจจะ absolute truth
ประโยชน์สุข, หิตสุข welfare
ปราภวะ (ความเสื่อม) decline
ปราภวะ (ความเสื่อม), อบาย downfall
ปริเทวะ lamentation
ปริจจาคะ renouncing
ปรินิพพาน Parinirvana
ปริปากะ maturity
ปริพาชก wandering ascetic; wanderer
ปริยาย, อาการ manner
ปริยุฏฐานะ, ปปัญจะ obsession
ปริวาส probation
ปลาสะ disparaging
ปลาสะ domineering
ปลาสะ, สารัมภะ rivalry
ปลิโพธ, กิญจนะ impediment
ปสาทะ, อัสสาทะ satisfaction
ปหานะ overcoming
ปหานะ, จาคะ (การ สละ; การละ) abandoning; abandonment
ปัจเจกพุทธ hermit enlightened one
ปัจจเวกขณ์ review; reviewing
ปัจจันตชนบท border district
ปัจจัย condition
ปัจจุปัฏฐาน manifestation
ปัญจกะ (หมวดห้า) pentad
ปัญญา understanding
ปัญญา wisdom
ปัญหา question
ปัตติ (การบรรลุ) reaching
ปัพพัชชา going forth (from home)
ปัพพาชนียกรรม banishment
ปัสสัทธิ relaxation
ปัสสัทธิ, สมถะ tranquillity
ปัสสาสะ (การหายใจออก) breathing out
ปาคุญญตา; โกศล proficiency
ปาฏิโมกข์ fundamental precepts
ปาฏิหาริย์ marvel
ปาฏิหาริย์ miracle
ปาฏิหาริย์ wonder
ปาณาติบาต destruction of life
ปาณาติบาต killing
ปาติโมกข์, กิจ, ธุระ, พันธะ obligations
ปาทุกา shoe
ปาปสหายตา (ความมีเพื่อนชั่ว) bad company
ปาริสุทธิ, วิสุทธิ purity
ปาสาทิกะ (น่าเลื่อมใส) pleasing (adj)
ปิฎก, คัมภีร์ canon
ปิติ zest
ปิติ enthusiasm
ปิติ rapture
ปิตุฆาต patricide
ปิยวาจา kindly speech
ปิสุณวาจา, ปิสุณาวาจา, เปสุญวาท slander
ปิสุณาวาจา, เปสุญวาท malicious speech
ปุถุชน worldling
ปุนชาติ, ปุนภพ, ชาติหนา, ปรโลก next life; next world
ปุนภพ, ชาติใหม่, การเกิดใหม่ rebirth
ปุพเพนิวาสา นุสสติญาณ remembrance of previous births
ปุพเพนิวาสานุสติญาณ (เทียบ) retrocognition
ปุริมชาติ, บุพชาติ, ชาติก่อน previous life
ปุริสภาวะ, ปุริสินทรีย์ masculinity
ผ
ผรุสวาจา harsh speech
ผล, วิบาก fruit; fruition
ผล, วิบาก result
ผัสสะ contact
ผัสสะ sense-impression
ผาสุก comfort
ธ
ธรรม norm
ธรรม righteousness
ธรรม, พระธรรม, ปาพจน์ doctrine
ธรรมจักร Wheel of the Law; Wheel of the Doctrine
ธรรมบรรยาย disquisition
ธรรมวิชัย conquest by piety
ธรรมารมณ์ cognizable object
ธรรมารมณ์ mental object
ธรรมิก, เป็นธรรม righteous (adj)
ธัมมจักกัปปวัตตนะ setting in motion (หรือ setting rolling) the Wheel of the Doctrine
ธัมมวิจยะ search of truth
ธัมมวิจยะ, ธรรม วิจัย investigation of the Dhamma
ธัมมา, ธรรม things
ธัมมานุ- ปัสสนา contemplation of the mind-objects
ธาตุ, มหาภูต, องค์ element
ธิติ firmness
ธุดงค์ austere practices
ธุระ, ภาระ burden
ธูป incense stick,
น
นมะ, นมักการะ, ปูชา homage
นวกภิกษุ newly ordained monk
นวกะ ennead
นักบวช, พราหมณ์ priest
นักรบ, ขัตติยะ, ชนวรรณะกษัตริย์ warrior
นัตถิกวาท, นัตถิกทิฏฐิ nihilism
นาม name
นาม, นามธรรม, เจตสิก mentality
นามกาย mental body
นามรูป name and form
นิโรธ cessation
นิโรธ extinction
นิกาย (แห่งคัมภีร์) Collection
นิกาย (แห่งศาสนา) School
นิกาย sect
นิทเทส demonstration
นิทเทส, วรรณนา exposition
นิทาน (เหตุ, ที่มา) provenance
นิทาน (ไม่ใช่เรื่องเล่าเพื่อความสนุกสนานในภาษาไทย แต่หมายถึง เหตุ, ที่มา) source
นิพพาน Nibbàna; Nirvàõa
นิพพิทา dispassion
นิมิต sign
นิมิต, นิมิตต์ mental image
นิมิต, มงคล omen ; good omen
นิรยะ นรก hell
นิรามิส unworldly (adj)
นิวรณ์ obstruction
นิวรณ์ hindrance
นิวาตะ; อปจายนะ (ความอ่อนน้อมถ่อมตน) humility (adj) humble
นิสสรณะ escape
นิสสัย (ในวินัย) dependence
นิสสัย (ในวินัย) guidance
นิสสัย (ที่อาศัย); อุปถัมภ์ support
บ
บท term
บริโภค (เสวย; ใช้กับสมบัติความสุข เปนตน); อัสสาทะ enjoyment
บริกรรม (การตระเตรียม) preparation
บริขาร equipment
บริขาร, ปัจจัย requisite
บริวาร (สิ่งของ) accessory
บังสุกุลจีวร rag-robe
บังสุกุลจีวร refuse-rag-robe
บัญญัติ concept
บัญญัติ description
บัณเฑาะก์ (กายเป็นชายใจเป็นหญิง) eunuch
บัณฑิต wise man
บาตร alms-bowl
บาป bad
บาป evil
บาป, ชั่ว wicked (adj)
บาป, อกุศล immoral (adj)
บาปกรรม demeritorious action
บารมี perfection
บิณฑบาต, การไปบิณฑบาต alms-gathering
บุคคล individual
บุคคล person
บุญ merit
บุญกรรม meritorious action
บุณมี, บูรณมี, วันเพ็ญ full moon; full-moon day
บุพเพนิวาส former habitation
บุพกรณ์ former action
บุพการี previous benefactor
บุพกิจ preliminary duties
ต
ตถตา objectivity
ตถตา, ยถาภูตธรรม reality
ตทังคะ substitution of opposites
ตทารมณ์, ตทาลัมพนะ registration
ตบะ, พรต austerities
ตบะ; ธุดงค์ ascetic practices
ตปะ, ตบะ, อาตปะ, ความเพียรเผากิเลส ardour
ตัณหักขยะ fading away of craving
ตัณหา craving
ตัณหา, ปาสา thirst
ตัตรมัชฌัตตตา neutrality, specific
ตาณะ (ที่พํานัก, ที่ต้านทาน, ที่กันภัย) shelter
ติกะ (หมวดสาม) triad
ติกะ (หมวดสาม) triplet
ติตถายตนะ heresy
ตีติกขา, ขันติ forbearance
ถ
ถัมภะ obstinacy
ถัมภะ rigidity, mental
ถีนมิทธะ lethargy and drowsiness
ถีนะ lethargy
ถีนะ, ลีนตา sloth
ถูปะ, สถูป, เจติยะ, เจดีย์ monument
ท
ทธิ curds
ทมะ adjustment
ทมะ taming
ทมะ, สัญญมะ self-control
ทยา, อนุทัย (ความปรานีเอ็นดู) mercy
ทวาร door
ทสกะ (หมวดสิบ) decad decad
ทัสสนะ vision
ทัสสนะ seeing
ทางจันทรคติ lunar (adj)
ทาน giving
ทาน, การบริจาค donation
ทาน, จาคะ charity
ทาน, จาคะ liberality
ทาน, ทานวัตถุ gift
ทาน, อัตถจริยา benefaction
ทายก benefactor
ทายก donor
ทายัชชะ inheritance
ทายัชชะ (ความเป็นทายาท, มรดก) heritage
ทิฏฐธรรม, ทิฏฐธัมม์ here and now
ทิฏฐิ view
ทิพย์, พรหม divine
ทิพยโสต divine ear
ทิพยโสต heavenly ear
ทิพยโสต clairaudience
ทิพยจักษุ clairvoyance
ทิพยจักษุ divine eye
ทิพยจักษุ heavenly eye
ทิพยวิหาร heavenly abiding
ทิศ (ทิสา) quarter
ทุกกฏ wrongdoing
ทุกข์ misery
ทุกข์ pain
ทุกข์ suffering
ทุกข์, อบาย woe
ทุกขเวทนา painful feeling
ทุกขนิโรธ, นิโรธ Cessation of Suffering
ทุกขนิโรธ, นิโรธ Extinction of Suffering
ทุกขสมุทัย, สมุทัย Cause of Suffering
ทุกขสมุทัย, สมุทัย Origin of Suffering
ทุกะ (หมวดสอง) dyad dyad
ทุกะ (หมวดสอง) couplet
ทุจริต wrong conduct
ทุจริต, มิจฉาจาร misconduct
ฆ
ฆราวาส, ชีวิตคฤหัสถ์; การครองเรือน house-life; household life
ฆานะ nose
ฆานะ olfactory organ
จ
จงกรม walking to and fro
จตุกกะ (หมวดสี่) tetrad
จริต character
จริต temperament
จักขุ eye
จัณฑาล outcaste
จาคะ, ทาน generosity
จาคะ, ปริจจาคะ giving up
จํานวนพรรษา (ในภิกขุภาวะ หรือในเพศบรรพชิต) standing (in the Order)
จําพรรษา, วัสสา วาสะ rains-residence; rains-retreat
จาริก wander (v)
จิต, จิตต์ cognizance
จิต, จิตตุบาท, สังกัปปิ, วิตักกะ thought
จิต, มโน, นาม mind
จิตตานุปัสสนา contemplation of the mind
จีวร robe
จุติ decease
จุติ, อันตรธาน disappearance
ฉ
ฉักกะ (หมวดหก) hexad
ฉัตร (ร่ม) sunshade
ฉันทราคะ lusting wish
ฉันทะ, เจตนา will
ฉันทะ, กาม, ตัณหา, อิจฉา (ความอยาก) desire
ฉันทะ, อิจฉา (ความปรารถนา) wish
ฉันทะ, อัปปมาทะ zeal
ฉันทาคติ partiality
ช
ชฎิล matted-hair ascetic
ชรา ageing; aging
ชรา old age
ชรา, ชรตา decay
ชวนะ apperception
ชวนะ impulsion
ชัย, วิชัย conquest
ชาคริยานุโยค wakefulness
ชาดก birth story
ชาติ birth
ชิวหา tongue
ชีวกาล, ชนมกาล, อายุกัป life-span
ชีวะ, ชีวิตินทรีย์ life-principle
ชีวิตินทรีย์ life-faculty
ชีวิตินทรีย์ vitality
ฌ
ฌาน, ภาวนา meditation
ฌาน, อัปปนา absorption
ฌาปนกิจ cremation
ฌาปนสถาน crematorium
ฌายี, ผู้บําเพ็ญฌาน, นักฌาน, ผู้เจริญ ภาวนา meditator
ญ
ญัตติ, ญัติ; วาโยธาตุ motion
ญาณ, วิชชา knowledge
ญาณ, วิปัสสนา insight
ญาณทัสสนะ knowing and seeing
ญาติ kinsman
ญาติ relative; relation
ฐ
ฐาน causal occasion
ฐิติ steadiness
ก
กตัญู grateful (adj)
กตัญูตา, กตัญูกตเวทิตา gratefulness
กตัญูตา, กตัญูกตเวทิตา gratitude
กถา talk
กรรม กัมมันตะ action
กรรม act
กรรม deed
กรรม Kamma; Karma
กรรมกิเลส vices of conduct
กรรมบถ course of action
กรุณา, อนุกัมปา compassion
กลละ, คัพภะ embryo
กลหะ, วิวาท quarrel
กัป, กัลป์ aeon
กัป, กัลป์ eon
กัปปิยะ allowable (adj)
กัมมัญญตา adaptability
กัมมัญญตา wieldiness
กัลยาณมิตตตา good company
กาเมสุมิจฉาจาร sensual misconduct
กาเมสุมิจฉาจาร adultery
กาเมสุมิจฉาจาร sexual misconduct
กาม sense-pleasure
กาม, กามฉันทะ sensual desire
กาม, กามสุข, กามคุณ sensual pleasure
กามตัณหา craving for sensual pleasures
กามตัณหา sensual craving
กามตัณหา sensuous craving
กามภพ Sensual Sphere
กามภพ, กามโลก sensuous sphere
กามภูมิ Sensual Plane
กามราคะ sensual lust
กามสุขัลลิกานุโยค sensual indulgence
กาย body
กายกรรม bodily action
กายทวาร bodily avenue
กายทุจริต bodily misconduct
กายวิญญัติ gesture
กายสังขาร bodily formation; bodily functions
กายสุจริต bodily good conduct
กายานุปัสสนา contemplation of the body
กายิกทุกข์ bodily pain
กายิกสุข bodily happiness
กายิกะ (ทางกาย) bodily (adj)
กายิกะ (ทางกาย) physical (adj)
การเผยแผ่ propagation
การไปบิณฑบาต almsround
การจาริก; สงสาร (เวียนว่ายตายเกิด) wandering
การณะ, โยนิ, วิมังสา reason
การนิมนต์, อาราธนา, ปวารณา invitation
การบัญญัต(สิกขาบท) laying down
การปฏิบัติ, ปฏิปทา practice
การพนัน gambling
การสวดมนต์ chanting
การสาธยาย, การสวด recitation
กาสาวพัสตร์ saffron robe
กาสาวพัสตร์ years’ standing
กิเลส defilement
กิเลส, มละ, มลทิน impurity
กิเลสปรินิพพาน (= สอุปาทิเสสนิพพาน) Extinction of Impurities
กิจ task
กิจ, รส function
กิจ, วัตร duty
กิตติ, กิตติศัพท์ renown
กิริยาจิต functional consciouness
กุกกุจจะ worry
กุฎี (กระท่อม) hut
กุลบุตร clansman
กุศล profitable (adj)
กุศล skilled; skilful (adj)
กุศล wholesome (adj)
กุศลกรรม skilful action
กุศลกรรม wholesome action
กุหนา guile
ข
ขณะ moment
ขณิกสมาธิ momentary concentration
ขณิกาปิติ momentary joy
ขยะ, ขัย (ความสิ้นไป, ความหมดไป) exhaustion
ขันติ tolerance
ขันติ, ขมะ patience
ขันติ, อธิวาสนะ endurance
ขันธ- ปรินิพพาน (= อนุปาทิเสสนิพพาน) Extinction of the Five-Khandha-Process
ขันธ์ aggregate
ขันธ์ category
ขันธ์ ๕ Groups of Existence, the Five
ค
คณโภชน์ group-meal
คณะ (ในวินัย) chapter of monks
คติ destination
คติ bourn
ครุฐานียบุคคล respectable person
คฤหบดี, คฤหัสถ์ householder
ความเครียด, สารัทธภาวะ stress
ความมีสติ attentiveness
ความราวราน, ความแตกแยก, (in the Order) สังฆราชี dissension
คันถะ tie
คันธะ odour
คันธารมณ์ odorous object
คัมภีร์, คันถะ, ปกรณ์ scripture
คัมภีร์, ลึกซึ้ง profound (adj)
คําเรียกนําหน้าชื่อพระสงฆ์แสดงคารวะ นิยมใช้กับพระเถระหรือพระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ (ย่อว่า Ven) Venerable
คําเรียกนําหน้าชื่อพระสงฆ์แสดงคารวะ นิยมใช้กับพระสงฆ์ผ่ายมหายานหรือนักบวชในศาสนาอื่น Reverend
คาถา verse
คามวาสี village-dweller
คารวะ respect
คารวะ, นมะ, ปูชา veneration
คุณ, ลักษณะ, องค์ quality
