จำนวนจิตทั้งหมดนับโดยย่อ ๘๙ หรือนับโดยพิสดาร ๑๒๑ ดวงนั้น เมื่อจำแนกโดยความเป็นอโสภณจิต และ โสภณจิตแล้ว ได้อโสภณจิต ๓๐ ดวง และ โสภณจิต ๕๙ หรือ ๙๑ ดวง
แสดงการจำแนกจิตโดย อโสภณะ และโสภณะ
จิต ๘๙, ๑๒๑อโสภณจิต ๓๐ ดวง (จิตที่ไม่ดีงาม)
- อกุศลจิต
- โลภมูลจิต ๘
- โทสมูลจิต ๒
- โมหมูลจิต ๒
- อเหตุกจิต
- อกุศลวิบากจิต ๗
- อเหตุกกุศลวิบากจิต ๘
- อเหตุกกิริยาจิต ๓
โสภณจิต ๕๙, ๙๑ ดวง (จิตที่ดีงาม)
- กามาวจรโสภณจิต
- มหากุศลจิต ๘
- มหาวิบากจิต ๘
- มหากิริยาจิต ๘
- รูปาวจรจิต
- รูปาวจรกุศลจิต ๕
- รูปาวจรวิบากจิต ๕
- รูปาวจรกิริยาจิต ๕
- อรูปาวจรจิต
- อรูปาวจรกุศลจิต ๔
- อรูปาวจรวิบากจิต ๔
- อรูปาวจรกิริยาจิต ๔
- โลกุตตรจิต
- มัคคจิต
- ผลจิต
คาถาสังคหะ
แปลความว่า จิต ๕๙ หรือ ๙๑ ดวง ที่นอกจากอกุศลจิต และ อเหตุกจิต นั้นเรียกว่า “โสภณจิต” อธิบาย โสภณจิต เป็นจิตที่ดีงาม หรือเป็นจิตที่มีโสภณเจตสิกประกอบ ซึ่งมีอยู่ด้วยกัน นับโดยย่อ ๕๙ ดวง หรือโดยพิสดาร ๙๑ ดวง เมื่อจำแนกจิตเหล่านี้โดยภูมิแล้วได้ ๔ ภูมิ
แสดงการจำแนกโสภณจิตโดยภูมิ
โสภณจิต ๕๙ หรือ ๙๑
- กามาวจรโสภณจิต ๒๔
- รูปาวจรจิต ๑๕
- อรูปาวจรจิต ๑๒
- โลกุตตรจิต ๘ หรือ ๔๐
จิตที่ท่องเที่ยวอยู่ในกามภูมิ หรือในกามารมณ์นั้น มีทั้งอโสภณจิตและโสภณจิตฉะนั้น เมื่อจำแนกโสภณจิตโดยกามภูมิแล้ว จึงจำต้องมีคำว่า “โสภณ” กำกับให้ชัดเจน ส่วนในรูปภูมิ อรูปภูมิ และโลกุตรภูมิ จิตจะเกิดขึ้นได้แต่โสภณจิตอย่างเดียวจึงไม่จำเป็นต้องมีคำว่า “โสภณ” กำกับ เหมือนอย่างโสภณจิตที่เกิดในกามภูมิด้วย
ต่อไปจะได้แสดงโสภณจิต ๕๙ หรือ ๙๑ ดวงโดยลำดับ นับตั้งแต่กามาวจรโสภณจิต ๒๔ เป็นต้นไป
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น