ธรรมสุตตะ | ศึกษาพระธรรมคำสอนตามพระไตรปิฎก

ธรรมะสำหรับผู้เริ่มต้น | อภิธรรมศึกษาเพื่อความเข้าใจพระไตรปิฎกอย่างลึกซึ้ง อกุศลเจตสิก เป็นเจตสิกฝ่ายชั่ว, ที่หยาบ, ที่บาป, ไม่ดีงาม และไม่ ฉลาด เมื่อประกอบกับจิตแล้ว ย่อมทำให้จิตเศร้าหมองเร่าร้อน ตกเป็น อกุศลจิตไปด้วย  อกุศลเจตสิกนี้ จึงประกอบได้เฉพาะอกุศลจิต ๑๒ ดวงเท่านั้น จะ ประกอบกับจิตประเภทอื่น (อเหตุกจิต ๑๘ หรือ โสภณจิต ๕๙) ไม่ได้เลย อกุศลเจตสิกมี ๑๔ ดวง แบ่งออกเป็น ๕ นัย คือ     ก. โมจตุกเจตสิก ๔ ดวง     ข. โลติกเจตสิก     ค. โทจตุกเจตสิก     ง. ถีทุกเจตสิก     จ. วิจิกิจฉาเจตสิก อธิบาย 🔅 ก. โมจตุกเจตสิก หมายถึง กลุ่มเจตสิกที่มีโมหเจตสิกเป็น ประธาน มีอยู่ด้วยกัน ๔ ดวงคือ โมหเจตสิก, อหิริกเจตสิก, อโนตตัปปเจตสิก  และอุทธัจจเจตสิก  โมจตุกเจตสิกนี้ ประกอบกับอกุศลจิตได้ทั้ง ๑๒ ดวง จึงมีชื่อเรียก อีกอย่างหนึ่งว่า “สัพพากุสลสาธารณเจตสิก” ซึ่งหมายความว่า เป็นเจตสิก ที่ประกอบทั่วไปในอกุศลจิตทั้งหมด โมหเจตสิก โมหเจตสิก คือความหลงใหลในอารมณ์ ได้แก่ หลงจากรูปนาม เพราะความไม่รู้สภาวธรรมตามความเป็นจริง มีอ...

ธรรมะสำหรับผู้เริ่มต้น | อภิธรรมศึกษาเพื่อความเข้าใจพระไตรปิฎกอย่างลึกซึ้ง ตามธรรมชาติของ จิต เมื่อมีอารมณ์มาปรากฏทาง ทวาร ใด จิตหรือวิญญาณ จะเกิดขึ้นเพื่อรับอารมณ์ทางทวารนั้น เช่น เมื่อมีเสียงมาปรากฏทางหู โสตวิญญาณวิถี จะเกิดขึ้นเพื่อรับรู้เสียงนั้น โสตวิญญาณจะเกิดดับเร็วมากเป็นจำนวนนับครั้งไม่ถ้วน สลับกับ มโนวิญญาณวิถี ที่เกิดขึ้นทางใจ เพื่อตีความหมายของเสียงที่กำลังปรากฏอยู่ เมื่อรู้ความหมายว่าเป็นเสียงชมเชยก็จะมีความยินดีพอใจ แต่หากเป็นเสียงด่าก็จะเกิดโทสะ ถ้ามี สติ ยับยั้งไว้ได้ก็ดีไป แต่เมื่อใดที่ขาดสติก็จะเกิดการตอบโต้ทางกาย ( กายกรรม ) เช่น ไปชกหน้าผู้ที่กำลังด่าเรา หรือทางวาจา ( วจีกรรม ) เช่น ด่าตอบไปทันที ซึ่งเป็นการสร้างกรรมใหม่ที่จะต้องได้รับผลของกรรม ( วิบาก ) ในอนาคตต่อไป ใจจะเป็นผู้สั่งให้เกิดการกระทำทางกายและทางวาจา ทั้งที่เป็นบุญ ( กุศลกรรม ) และที่เป็นบาป ( อกุศลกรรม ) บางครั้งก็เพียงแต่คิดไว้ในใจ ( มโนกรรม ) โดยที่ไม่ได้แสดงออกทางกาย หรือ ทางวาจาเลยก็มี การแสดงออกทางกายและทางวาจาที่เป็นบุญ เรียกว่า กายสุจริต , วจ...