แสดงบทความที่มีป้ายกำกับ ศัพท์ธรรม แสดงบทความทั้งหมด
แสดงบทความที่มีป้ายกำกับ ศัพท์ธรรม แสดงบทความทั้งหมด

วันพฤหัสบดี

ธ-น-บ




ธรรม    norm 
ธรรม    righteousness 
ธรรม, พระธรรม, ปาพจน์    doctrine 
ธรรมจักร    Wheel of the Law; Wheel of the Doctrine 
ธรรมบรรยาย    disquisition 
ธรรมวิชัย    conquest by piety 
ธรรมารมณ์    cognizable object 
ธรรมารมณ์    mental object 
ธรรมิก, เป็นธรรม    righteous (adj)
ธัมมจักกัปปวัตตนะ    setting in motion (หรือ setting rolling) the  Wheel of the Doctrine 
ธัมมวิจยะ    search of truth 
ธัมมวิจยะ, ธรรม วิจัย    investigation of the Dhamma 
ธัมมา, ธรรม    things 
ธัมมานุ- ปัสสนา    contemplation of the mind-objects 
ธาตุ, มหาภูต, องค์    element 
ธิติ    firmness 
ธุดงค์    austere practices 
ธุระ, ภาระ    burden 
ธูป    incense stick,

น  
นมะ, นมักการะ, ปูชา    homage 
นวกภิกษุ    newly ordained monk 
นวกะ    ennead 
นักบวช, พราหมณ์    priest 
นักรบ, ขัตติยะ, ชนวรรณะกษัตริย์    warrior 
นัตถิกวาท, นัตถิกทิฏฐิ    nihilism 
นาม    name 
นาม, นามธรรม, เจตสิก    mentality 
นามกาย    mental body 
นามรูป    name and form 
นิโรธ    cessation 
นิโรธ    extinction 
นิกาย (แห่งคัมภีร์)    Collection  
นิกาย (แห่งศาสนา)    School
นิกาย    sect 
นิทเทส    demonstration 
นิทเทส, วรรณนา    exposition 
นิทาน (เหตุ, ที่มา)    provenance 
นิทาน (ไม่ใช่เรื่องเล่าเพื่อความสนุกสนานในภาษาไทย แต่หมายถึง เหตุ, ที่มา)    source 
นิพพาน    Nibbàna; Nirvàõa 
นิพพิทา    dispassion 
นิมิต    sign 
นิมิต, นิมิตต์    mental image 
นิมิต, มงคล    omen ; good omen 
นิรยะ นรก    hell
นิรามิส    unworldly (adj)
นิวรณ์    obstruction 
นิวรณ์    hindrance 
นิวาตะ; อปจายนะ (ความอ่อนน้อมถ่อมตน)    humility (adj) humble
นิสสรณะ    escape 
นิสสัย (ในวินัย)    dependence 
นิสสัย (ในวินัย)    guidance 
นิสสัย (ที่อาศัย); อุปถัมภ์    support 

บ                               
บท    term 
บริโภค (เสวย; ใช้กับสมบัติความสุข เปนตน); อัสสาทะ    enjoyment 
บริกรรม (การตระเตรียม)    preparation 
บริขาร    equipment 
บริขาร, ปัจจัย    requisite 
บริวาร (สิ่งของ)    accessory
บังสุกุลจีวร    rag-robe 
บังสุกุลจีวร    refuse-rag-robe 
บัญญัติ    concept
บัญญัติ    description 
บัณเฑาะก์ (กายเป็นชายใจเป็นหญิง)    eunuch 
บัณฑิต    wise man 
บาตร    alms-bowl 
บาป    bad 
บาป    evil 
บาป, ชั่ว    wicked (adj)
บาป, อกุศล    immoral (adj)
บาปกรรม    demeritorious action 
บารมี    perfection 
บิณฑบาต, การไปบิณฑบาต    alms-gathering 
บุคคล    individual
บุคคล    person 
บุญ    merit 
บุญกรรม    meritorious action 
บุณมี, บูรณมี, วันเพ็ญ    full moon; full-moon day 
บุพเพนิวาส    former habitation 
บุพกรณ์   former action 
บุพการี   previous benefactor 
บุพกิจ   preliminary duties 

ต-ถ-ท




ตถตา    objectivity 
ตถตา, ยถาภูตธรรม    reality 
ตทังคะ    substitution of opposites 
ตทารมณ์, ตทาลัมพนะ    registration 
ตบะ, พรต    austerities
ตบะ; ธุดงค์    ascetic practices 
ตปะ, ตบะ, อาตปะ, ความเพียรเผากิเลส    ardour 
ตัณหักขยะ    fading away of craving 
ตัณหา    craving
ตัณหา, ปาสา    thirst 
ตัตรมัชฌัตตตา    neutrality, specific 
ตาณะ (ที่พํานัก, ที่ต้านทาน, ที่กันภัย)    shelter
ติกะ (หมวดสาม)    triad
ติกะ (หมวดสาม)    triplet 
ติตถายตนะ    heresy 
ตีติกขา, ขันติ    forbearance


ถัมภะ    obstinacy 
ถัมภะ    rigidity, mental 
ถีนมิทธะ    lethargy and drowsiness 
ถีนะ    lethargy 
ถีนะ, ลีนตา    sloth 
ถูปะ, สถูป, เจติยะ, เจดีย์    monument

             
ทธิ    curds
ทมะ    adjustment 
ทมะ    taming 
ทมะ, สัญญมะ    self-control 
ทยา, อนุทัย (ความปรานีเอ็นดู)    mercy 
ทวาร    door 
ทสกะ (หมวดสิบ)    decad decad 
ทัสสนะ    vision 
ทัสสนะ    seeing 
ทางจันทรคติ    lunar (adj)
ทาน    giving
ทาน, การบริจาค    donation 
ทาน, จาคะ    charity 
ทาน, จาคะ    liberality 
ทาน, ทานวัตถุ    gift
ทาน, อัตถจริยา    benefaction 
ทายก    benefactor 
ทายก    donor 
ทายัชชะ    inheritance 
ทายัชชะ (ความเป็นทายาท, มรดก)    heritage 
ทิฏฐธรรม, ทิฏฐธัมม์    here and now 
ทิฏฐิ    view 
ทิพย์, พรหม    divine 
ทิพยโสต    divine ear 
ทิพยโสต    heavenly ear 
ทิพยโสต    clairaudience 
ทิพยจักษุ    clairvoyance 
ทิพยจักษุ    divine eye 
ทิพยจักษุ    heavenly eye 
ทิพยวิหาร    heavenly abiding 
ทิศ (ทิสา)    quarter 
ทุกกฏ    wrongdoing 
ทุกข์    misery 
ทุกข์    pain 
ทุกข์    suffering 
ทุกข์, อบาย    woe 
ทุกขเวทนา    painful feeling 
ทุกขนิโรธ, นิโรธ    Cessation of Suffering 
ทุกขนิโรธ, นิโรธ    Extinction of Suffering 
ทุกขสมุทัย, สมุทัย    Cause of Suffering 
ทุกขสมุทัย, สมุทัย    Origin of Suffering 
ทุกะ (หมวดสอง)    dyad dyad 
ทุกะ (หมวดสอง)    couplet
ทุจริต    wrong conduct 
ทุจริต, มิจฉาจาร    misconduct 

ฆ-จ-ฉ-ช-ฌ-ญ-ฐ




ฆราวาส, ชีวิตคฤหัสถ์; การครองเรือน    house-life; household life 
ฆานะ    nose 
ฆานะ    olfactory organ

จ  
จงกรม    walking to and fro 
จตุกกะ (หมวดสี่)    tetrad 
จริต    character 
จริต    temperament 
จักขุ    eye 
จัณฑาล    outcaste 
จาคะ, ทาน    generosity
จาคะ, ปริจจาคะ    giving up
จํานวนพรรษา (ในภิกขุภาวะ หรือในเพศบรรพชิต)    standing (in the Order)
จําพรรษา, วัสสา วาสะ    rains-residence; rains-retreat
จาริก    wander (v)
จิต, จิตต์    cognizance 
จิต, จิตตุบาท, สังกัปปิ, วิตักกะ    thought 
จิต, มโน, นาม    mind 
จิตตานุปัสสนา    contemplation of the mind 
จีวร    robe 
จุติ    decease 
จุติ, อันตรธาน    disappearance

  
ฉักกะ (หมวดหก)    hexad 
ฉัตร (ร่ม)    sunshade 
ฉันทราคะ    lusting wish 
ฉันทะ, เจตนา    will 
ฉันทะ, กาม, ตัณหา, อิจฉา (ความอยาก)    desire 
ฉันทะ, อิจฉา (ความปรารถนา)    wish 
ฉันทะ, อัปปมาทะ    zeal
ฉันทาคติ    partiality

ช  
ชฎิล    matted-hair ascetic 
ชรา    ageing; aging 
ชรา    old age 
ชรา, ชรตา    decay 
ชวนะ    apperception 
ชวนะ    impulsion 
ชัย, วิชัย    conquest 
ชาคริยานุโยค    wakefulness 
ชาดก    birth story 
ชาติ    birth 
ชิวหา    tongue 
ชีวกาล, ชนมกาล, อายุกัป    life-span
ชีวะ, ชีวิตินทรีย์    life-principle 
ชีวิตินทรีย์    life-faculty 
ชีวิตินทรีย์    vitality

ฌ 
ฌาน, ภาวนา    meditation 
ฌาน, อัปปนา    absorption 
ฌาปนกิจ    cremation
ฌาปนสถาน    crematorium
ฌายี, ผู้บําเพ็ญฌาน, นักฌาน, ผู้เจริญ ภาวนา    meditator

ญ 
ญัตติ, ญัติ; วาโยธาตุ    motion 
ญาณ, วิชชา    knowledge  
ญาณ, วิปัสสนา    insight 
ญาณทัสสนะ    knowing and seeing 
ญาติ    kinsman 
ญาติ    relative; relation

ฐ 
ฐาน    causal occasion 
ฐิติ    steadiness

ก-ข-ค





กตัญู    grateful (adj) 
กตัญูตา, กตัญูกตเวทิตา    gratefulness 
กตัญูตา, กตัญูกตเวทิตา    gratitude 
กถา    talk 
กรรม กัมมันตะ   action 
กรรม   act 
กรรม   deed 
กรรม    Kamma; Karma 
กรรมกิเลส    vices of conduct 
กรรมบถ    course of action
กรุณา, อนุกัมปา    compassion 
กลละ, คัพภะ    embryo 
กลหะ, วิวาท    quarrel 
กัป, กัลป์    aeon 
กัป, กัลป์    eon 
กัปปิยะ    allowable (adj)  
กัมมัญญตา    adaptability 
กัมมัญญตา    wieldiness 
กัลยาณมิตตตา    good company 
กาเมสุมิจฉาจาร    sensual misconduct 
กาเมสุมิจฉาจาร    adultery 
กาเมสุมิจฉาจาร    sexual misconduct 
กาม    sense-pleasure
กาม, กามฉันทะ    sensual desire
กาม, กามสุข, กามคุณ    sensual pleasure
กามตัณหา    craving for sensual pleasures
กามตัณหา    sensual craving 
กามตัณหา    sensuous craving 
กามภพ    Sensual Sphere 
กามภพ, กามโลก    sensuous sphere 
กามภูมิ    Sensual Plane 
กามราคะ    sensual lust 
กามสุขัลลิกานุโยค    sensual indulgence 
กาย    body 
กายกรรม    bodily action 
กายทวาร    bodily avenue 
กายทุจริต    bodily misconduct 
กายวิญญัติ    gesture
กายสังขาร    bodily formation; bodily functions 
กายสุจริต    bodily good conduct
กายานุปัสสนา    contemplation of the body 
กายิกทุกข์    bodily pain 
กายิกสุข    bodily happiness 
กายิกะ (ทางกาย)    bodily (adj)
กายิกะ (ทางกาย)    physical (adj)
การเผยแผ่    propagation 
การไปบิณฑบาต    almsround 
การจาริก; สงสาร (เวียนว่ายตายเกิด)    wandering 
การณะ, โยนิ, วิมังสา    reason 
การนิมนต์, อาราธนา, ปวารณา    invitation
การบัญญัต(สิกขาบท)    laying down
การปฏิบัติ, ปฏิปทา    practice 
การพนัน    gambling
การสวดมนต์    chanting 
การสาธยาย, การสวด    recitation 
กาสาวพัสตร์    saffron robe 
กาสาวพัสตร์    years’ standing
กิเลส    defilement 
กิเลส, มละ, มลทิน    impurity 
กิเลสปรินิพพาน (= สอุปาทิเสสนิพพาน)    Extinction of Impurities 
กิจ    task
กิจ, รส    function 
กิจ, วัตร    duty 
กิตติ, กิตติศัพท์    renown  
กิริยาจิต    functional consciouness 
กุกกุจจะ    worry 
กุฎี (กระท่อม)    hut 
กุลบุตร    clansman 
กุศล    profitable (adj)
กุศล    skilled; skilful (adj)
กุศล    wholesome (adj)
กุศลกรรม    skilful action 
กุศลกรรม    wholesome action 
กุหนา    guile 



ขณะ    moment 
ขณิกสมาธิ    momentary concentration 
ขณิกาปิติ    momentary joy 
ขยะ, ขัย (ความสิ้นไป, ความหมดไป)    exhaustion 
ขันติ    tolerance 
ขันติ, ขมะ    patience 
ขันติ, อธิวาสนะ    endurance 
ขันธ- ปรินิพพาน (= อนุปาทิเสสนิพพาน)    Extinction of the Five-Khandha-Process 
ขันธ์    aggregate 
ขันธ์    category 
ขันธ์ ๕    Groups of Existence, the Five



คณโภชน์    group-meal 
คณะ (ในวินัย)    chapter of monks 
คติ    destination 
คติ    bourn 
ครุฐานียบุคคล    respectable person 
คฤหบดี, คฤหัสถ์    householder 
ความเครียด, สารัทธภาวะ    stress 
ความมีสติ    attentiveness 
ความราวราน, ความแตกแยก, (in the Order) สังฆราชี    dissension 
คันถะ    tie 
คันธะ    odour 
คันธารมณ์    odorous object 
คัมภีร์, คันถะ, ปกรณ์    scripture
คัมภีร์, ลึกซึ้ง    profound (adj)
คําเรียกนําหน้าชื่อพระสงฆ์แสดงคารวะ นิยมใช้กับพระเถระหรือพระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ (ย่อว่า Ven)    Venerable 
คําเรียกนําหน้าชื่อพระสงฆ์แสดงคารวะ นิยมใช้กับพระสงฆ์ผ่ายมหายานหรือนักบวชในศาสนาอื่น    Reverend
คาถา    verse 
คามวาสี    village-dweller 
คารวะ    respect 
คารวะ, นมะ, ปูชา    veneration 
คุณ, ลักษณะ, องค์    quality 

วันพุธ

เ-โ-ไ


เ-
เขมะ, เกษม    safe (adj)
เจโตปริยญาณ (เทียบ)    telepathy 
เจตนา    volition 
เจตสิก    mental activities 
เจตสิก    mental (adj)uncts 
เจตสิก    mental coefficients 
เจตสิก    mental concomitants 
เจตสิก    mental factors 
เจตสิก    mental qualities 
เจตสิกทุกข์    mental pain 
เจตสิกสุข    mental happiness 
เจตสิกะ (ทางใจ)    mental (adj) 
เญยยธัมม์, ไญยธรรม    knowable things 
เตโชธาตุ    heating element 
เตโชธาตุ; การแผ่ (เมตตา บญกุศล ฯลฯ)    radiation 
เถรวาท (นิกายพระพุทธศาสนาดั้งเดิม ฝ่ายใต้ ปัจจุบัน คู่กับ มหายาน)    Theravada
เถระ    elder 
เทพ, เทวดา, ชาวสวรรค์    heavenly being       
เทวะ, เทพ, เทวดา    god 
เทศนา    preaching 
เทศนา, ธรรม    teaching 
เนกขัมมะ    renunciation 
เนวสัญญานาสัญญายตนะ    Neither Perception Nor Non-Perception, Sphere  of 
เบญจศีล    Five Precepts, the 
เปมะ, เปรม    love 
เปรต    ghost
เภสัช    medicine 
เมตตา    friendliness 
เมตตา    friendliness 
เมตตา    loving-kindness 
เมถุนธรรม    sexual intercourse 
เยภุยยสิกา    decision of the majority 
เวทนา    sensation 
เวทนา    feeling 
เวทนานุปัสสนา    contemplation of the feelings 
เวทยิต    experience 
เวยยาวัจจะ    service 
เวร    hostile action 
เวร    risk 
เวรมณี    abstention 
เวสารัชชะ    intrepidity 
เสขะ    learner 
เสนาสนะ    loathsomeness lodgings 
เหตุ    cause 
เหตุ    root-cause 
เอกพีชี    single-seed 
เอกัคคตา    unification 
เอกัคคตา, จิตตัสเส กัคคตา    one-pointedness of mind 
เอสนา, ปริเยสนา (การแสวงหา)    search; searching                                
เอสนา, คเวสนา, ปริเยสนา    quest 


โ-
โกธะ    anger 
โกธะ    wrath 
โกสัชชะ    idleness 
โกสัชชะ    indolence 
โกสัชชะ, อาลัสยะ    laziness 
โกสัลละ, โกศล, ทักขะ, ทักษะ    skill 
โคจร (ที่เที่ยวบิณฑบาต, ที่หาอาหาร)    alms resort                      
โคจร    resort 
โคตร, กุล, สายตระกูล    clan 
โคตรภู    change-of-lineage 
โจทก์    reprover 
โจทนา    reproving 
โทมนัส, โสกะ    grief 
โทสะ    hate 
โทสะ, เวร    hatred 
โผฏฐัพพะ    tactile object 
โผฏฐัพพะ    touch 
โผฏฐัพพารมณ์, โผฏฐัพพะ    tangible object 
โพชฌงค์    enlightenment factor 
โพชฌงค์    elements of enlightenment 
โพธิ, อภิสัมโพธิ (การตรัสรู้)    enlightenment 
โพธิปักขิยธรรม    enlightenment state 
โภคะ    riches 
โภคะ, ธนะ    wealth 
โมไนย    stillness 
โมฆบุรุษ    foolish man 
โมหะ    dulness; dullness 
โมหะ    delusion 
โยคะ    bond 
โยคะ, ธุระ, ภาระ    yoke 
โรค, พยาธิ (ความเจ็บไข้)    disease        
โลกธรรม    worldly conditions 
โลกธรรม    worldly vicissitudes 
โลกิยะ, โลกีย์    mundane (adj)
โลกิยะ, โลกีย, สามิส    worldly (adj) 
โลกุตตระ    supermundane; supramundane (adj) 
โลกุตตระ    transcendental 
โลภ    acquisitiveness 
โลภะ    greed 
โวหาร    usage 
โสกะ, โศก    sorrow 
โสดาบัน    Stream-Enterer; Stream-Entrant; Stream Winner; Stream-Attainer 
โสดาบัน ผู้สัตตักขัตตุปรมะ    Seven-Times-at-Most Stream-Enterer 
โสดาปัตติผล    Stream-Entry, fruition of 
โสดาปัตติมรรค    Stream-Entry, path of 
โสตะ    ear 
โสมนัส, (เจตสิก) สุข, ปิติ, มุทิตา    joy 
โสวจัสสตา    meekness 
โสวจัสสตา    obedience 
โอฆะ    flood 
โอชา    nutritive essence 
โอตตัปปะ    moral dread 
โอตตัปปะ    fear of blame 
โอปปาติกะ    spontaneously born creature 
โอภาส    illumination 
โอวาท    admonition 
โอวาท    advice 
โอวาท    exhortation 
โอสารณา; ปฏิสังขรณ์    restoration 

ไ-
ไตรลักษณ์    Signs of Being, the Three 
ไตรสรณะ    Refuge, the Threefold 
ไตรสิกขา    Training, the Threefold 

W-Y-Z



W
wakefulness  ชาคริยานุโยค  
walking to and fro  จงกรม  
wander (v) จาริก  
wandering  การจาริก; สงสาร (เวียนว่ายตายเกิด) 
wandering ascetic; wanderer  ปริพาชก  
warrior  นักรบ, ขัตติยะ, ชนวรรณะกษัตริย์ 
watch  ยาม 
watchfulness  อารักขา; ชาคริยะ  
way   มรรค, ปฏิปทา  
weal  หิตสุข  
wealth  โภคะ, ธนะ  
welfare หิตสุข, ประโยชน์สุข  
Well-farer, the  พระสุคต  
well-spoken words  วาจาสุภาษิต  
wheel of becoming; wheel of life  ภวจักร
Wheel of the Law; Wheel of the Doctrine  ธรรมจักร  
wheel of rebirths  สังสารจักร  
wheel-turning monarch  พระเจ้าจักรพรรดิ
wholesome (adj) กุศล  
wholesome action  กุศลกรรม  
wicked (adj) บาป, ชั่ว  
wieldiness  กัมมัญญตา  
will  ฉันทะ, เจตนา  
wind  วาโย ดูvibration  
wisdom  ปัญญา  
wise man  บัณฑิต  
wish  ฉันทะ, อิจฉา (ความปรารถนา)  
withdrawal  อุพภาร, อุทธาร (การรื้อ, การถอน,  การเดาะ)  
woe  ทุกข์, อบาย  
wonder  ปาฏิหาริย์  
worldling  ปุถุชน  
worldly (adj) โลกิยะ, โลกีย, สามิส  
worldly conditions  โลกธรรม
worldly vicissitudes  โลกธรรม  
worry  กุกกุจจะ  
worthy one  พระอรหันต์  
wrath  โกธะ  
wrong conduct  ทุจริต  
wrong course  อคติ  
wrong speech, offence of อาบัติทุพภาสิต   
wrong time  วิกาล
wrongdoing  ทุกกฏ  
wrongness  มิจฉัตตะ  

Y
yearning  อาสา (ความหวัง, ใฝหา)  
years’ standing ดูstandingyellow robe  กาสาวพัสตร์  
yoke  โยคะ, ธุระ, ภาระ  

Z
zeal ฉันทะ, อัปปมาทะ 
zest  ปิติ 

T-U-V



T
tactile object    โผฏฐัพพะ  
taint    อาสวะ  
taking what is not given    อทินนาทาน 
tale-bearing    สุณวาจา, สุณาวาจา, เปสุญวาท   
talk  กถา taming    ทมะ  
tangible object    โผฏฐัพพารมณ์, โผฏฐัพพะ 
task    กิจ  
taste    รส  
teacher    อาจารย์  
teaching    เทศนา, ธรรม  
Teaching; Teachings, the    พระธรรม  
telepathy    เจโตปริยญาณ (เทียบ)  
temperament    จริต  
temperature    อุตุ  

Tempter, the    มาร  
term    บท  
test    วีมังสนะ  
tetrad    จตุกกะ (หมวดสี่)  
thanking    อนุโมทนา  
Theravada    เถรวาท (นิกายพระพุทธศาสนาดั้งเดิม ฝ่ายใต้ ปัจจุบัน คู่กับ มหายาน)  
things    ธัมมา, ธรรม  
thirst    ตัณหา, ปาสา 
thought    จิต, จิตตุบาท, สังกัปปิ, วิตักกะ 
thought-conception    วิตก  
tie    คันถะ  
tolerance    ขันติ  
tongue    ชิวหา  
torpor    มิทธะ  
touch    โผฏฐัพพะ  
town-monk    พระคามวาสี  
training rule    สิกขาบท  
training    สิกขา, ทมะ, ภาวนา  
Training, the Threefold    ไตรสิกขา  
Tranquillity Development    สมถภาวนา  
tranquillity    ปัสสัทธิ, สมถะ  
transcendental    โลกุตตระ  
transformation    วิปริณาม  
transgression    วีติกกมะ (การละเมิด)  
transience; transiency    อนิจจตา  
transient (adj)    อนิจจ์, อนิจจัง  
treasure    รัตนะ, นิธิ, ธนะ  
triad    ติกะ (หมวดสาม)  
Triple Gem, the    พระรัตนตรัย  
triplet    ติกะ (หมวดสาม)  
true doctrine    สัทธรรม  
true man    สัปบุรุษ, สัตบุรุษ  
truth    สัจจะ  
twin miracle; twin wonder    ยมกปาฏิหาริย์

U
ultimate sense; ultimate reality    ปรมัตถ์
uncertainty    วิจิกิจฉา  
uncompounded; unconditioned (adj)    อสังขตะ
unconscious mind    ภวังคจิต
unconscious state    ภวังค์  
undeclared    อัพยากตะ, อัพยากฤต  
underlying tendency    อนุสัย  
understanding    ปัญญา  
undertaking    สมาทาน   
undetermined offence    อนิยต
unification    เอกัคคตา  
uninstigated (adj)    อสังขาริก  
unity    สามัคคี, เอกัตตะ, เอกีภาพ  
unknowing    อัญญาณ  
unprofitable (adj)    อกุศล  
unprompted (adj)    อสังขาริก  
unrighteous greed    วิสมโลภ (= อภิชฌา) 
unskilful (adj)    อกุศล  

unskilful action    อกุศลกรรม  
unsurpassed (adj)    อนุตตระ  
unwholesome action    อกุศลกรรม  
unwholesome (adj)    อกุศล  
unworldly (adj)    นิรามิส  
urgency, sense of    สังเวคะ, สังเวช  
usage    โวหาร  
utterance    อุทาน, วจนะ  

V
vain talk    สัมผัปปลาปะ  
vanity    มทะ  
vegetable-growth    ภูตคาม  
Venerable    คําเรียกนําหน้าชื่อพระสงฆ์แสดงคารวะ นิยมใช้กับพระเถระหรือพระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ (ย่อว่า Ven)  
veneration    คารวะ, นมะ, ปูชา  
verbal action    วจีกรรม  
verbal formation; verbal functions    วจีสังขาร 
verbal good conduct    วจีสุจริต  
verbal misconduct    วจีทุจริต  
verdict in the presence of    สัมมุขาวินัย  
verdict of innocence    สติวินัย  
verdict of past insanity    อมูฬหวินัย  
verification    สัจฉิกิริยา, สัจฉิกรณะ  
verse    คาถา  
Vesak    วิสาขบูชา (นิยมใช้ในลังกาและอินเดีย =  Visàkha Påjà)  
vibration, the element of    วาโยธาตุ  
vices of conduct    กรรมกิเลส  
view    ทิฏฐิ  
village-dweller    คามวาสี 
virtue and duty    สีลัพพตะ, ศีลและพรต 
visible for oneself (adj)    สันทิฏฐิกะ  
virtue, virtuous (adj)    ศีล, คุณธรรม
visible object; visual object    รูปารมณ์  
vision    ทัสสนะ 
vital formation    อายุสังขาร  
vitality    ชีวิตินทรีย์  
void; voidness    สุญญตา  
volition    เจตนา  
volitional activities    สังขาร  
voting-ticket    สลาก (สําหรับลงคะแนนเสียง)  

Q-R-S



Q
quadruped    สัตว์จตุบท  
quality    คุณ, ลักษณะ, องค์  
quarrel    กลหะ, วิวาท  
quarter    ทิศ (ทิสา)  
quest    เอสนา, คเวสนา, ปริเยสนา  
question    ปัญหา  
quiet    สมถะ

R
radiation    
เตโชธาตุ; การแผ่ (เมตตา บญกุศล ฯลฯ)  
rag-robe    บังสุกุลจีวร
rains-residence; rains-retreat    จําพรรษา, วัสสา วาสะ 
rapture    ปิติ  
reaching    ปัตติ (การบรรลุ)  
reality    ตถตา, ยถาภูตธรรม  
realization    สัจฉิกิริยา, สัจฉิกรณะ, อธิคม (การทํา ให้แจ้ง, การบรรลุ)  
reappearance    อุปบัติ  
reason    การณะ, โยนิ, วิมังสา  
rebirth    ปุนภพ, ชาติใหม่, การเกิดใหม่  
recipient    ปฏิคาหก, ลาภี  
recitation    การสาธยาย, การสวด v to recite recluse สมณะ  
recollection    อนุสติ  
reconciliation    ปฏิสาราณียกรรม  
reconnection    ปฏิสนธิ  
rectitude    อุชุกตา  
refectory    ภัตตัคคะ (โรงฉัน, หอฉัน)  
refraining    สังยมะ, สัญญมะ, เวรมณี  
refuge    สรณะ  
Refuge, the Threefold    ไตรสรณะ  
refuse-rag-robe    บังสุกุลจีวร 
registration    ตทารมณ์, ตทาลัมพนะ  
rehearsal    สังคีติ, สังคายนา  
reincarnation    อวตาร (ตามคติพราหมณ์, ฮินดู)
relative; relation    ญาติ  
relaxation    ปัสสัทธิ  
release    วิโมกข์, วิมุตติ  
relics (of the Buddha)    พระธาตุ, พระสารีริกธาตุ 
relief    ภาพสลักนูน, รูปนูน  
relinking    ปฏิสนธิ  
remembrance of previous births    ปุพเพนิวาสา นุสสติญาณ 
remorse    วิปฏิสาร, กุกกุจจะ  
renouncing    ปริจจาคะ  
renown    กิตติ, กิตติศัพท์  
renunciation    เนกขัมมะ
reprover    โจทก์  
reproving    โจทนา
repugnance    ปฏิฆะ  
repulsion    ปฏิฆะ  
repulsive (adj)    ปฏิกูล  
requisite    บริขาร, ปัจจัย  
resentment    ปฏิฆะ  
resistance    ปฏิฆะ  
resolution    อธิโมกข์, อธิมุติ; (วินัย) กรรมวาจา 
resolve    อธิษฐาน, อธิมุติ  
resort    โคจร  
respect    คารวะ  
respectable person    ครุฐานียบุคคล  
restlessness    อุทธัจจะ, วิชัมภิตา  
restoration    โอสารณา; ปฏิสังขรณ์  
restraint of the senses    อินทรียสังวร  
restraint    สังวร, สังยมะ  
result    ผล, วิบาก  
retrocognition    ปุพเพนิวาสานุสติญาณ (เทียบ) 
reverence    อปจายนะ, คารวะ  
Reverend    คําเรียกนําหน้าชื่อพระสงฆ์แสดงคารวะ นิยมใช้กับพระสงฆ์ผ่ายมหายานหรือนักบวชในศาสนาอื่น
reverse order    ปฏิโลม  
review; reviewing    ปัจจเวกขณ์  
riches    โภคะ  
right (adj)    สัมมา  
Right Action    สัมมากัมมันตะ  
Right Concentration    สัมมาสมาธิ  
Right Deliverance    สัมมาวิมุตติ  
Right Effort    สัมมาวายามะ  
right endeavour    สัมมัปปธาน  
Right Knowledge    สัมมาญาณะ  
Right Livelihood    สัมมาอาชีวะ  
Right Speech    สัมมาวาจา  
right striving    สัมมัปปธาน  
Right Thought    สัมมาสังกัปปะ  
Right Understanding    สัมมาทิฏฐิ  
righteous (adj)    ธรรมิก, เป็นธรรม  
righteous man    สัปบุรุษ, สัตบุรุษ  
righteousness    ธรรม  
rightness    สัมมัตตะ  
rigidity, mental    ถัมภะ  
ripening    วิบาก  
risk    เวร  
rites and rituals    สีลัพพตะ  
rivalry    ปลาสะ, สารัมภะ  
road to power    อิทธิบาท 
robe    จีวร 
root    มูล  
root-cause    เหตุ  
round of rebirth; roundabout of births    สังสาร วัฏฏ์, วัฏฏสงสาร, สงสาร 
rug    สันถัต  
round    วัฏฏะ  
rules and rituals    สีลัพพตะ, ศีลและพรต
rule of training    สิกขาบท   
rumination    วิจาร 

S
sacrifice    ยัญ (พราหมณ์); จาคะ, ปริจจาคะ
safe (adj)    เขมะ, เกษม   
saffron robe    กาสาวพัสตร์  
sage    มุนี  
salvation    วิมุตติ  
sandals    อุปาหนา  
Sangha, the    สงฆ์, พระสงฆ์, คณะสงฆ์
sapid object    รสารมณ์ 
satisfaction    ปสาทะ, อัสสาทะ  
Saviour    พระมหาไถ่, พระผู้ไถ่บาป (คริสต์ = พระเยซู; เคยมีผู้นํามาใช้เลียนศัพท์แทน นาถะ บ้าง แต่บัดนี้ไม่ใช้กันแล้ว)  
savour    รส  
scepticism    วิจิกิจฉา  
schedule    มาติกา  
schism    สังฆเภท  
School    นิกาย (แห่งศาสนา)  
science    วิชชา  
scripture    คัมภีร์, คันถะ, ปกรณ์  
search of truth    ธัมมวิจยะ  
search; searching    เอสนา, ปริเยสนา (การแสวงหา)  
seat    อาสนะ  
seclusion    วิเวก  
sect    นิกาย  
section    วาระ, วรรค  
seeing    ทัสสนะ  
seer    อิสิ, ฤๅษี  
self    อัตตา, ตน, ตัวตน  
self-control    ทมะ, สัญญมะ  
self-direction, right disposition in    อัตตสัมมาปณิธิ  
self-illusion    สักกายทิฏฐิ 
selfishness    มัจฉริยะ  
self-knowledge    อัตตัญุตา  
self-mortification; self-torment    อตตกัลมถานิโยคุ  
self-possession    สัมปชัญญะ  
sensation    เวทนา
sense of shame    หิริ  
sense of urgency    สังเวคะ, ความสังเวช
sense-object    อายตนะ(ภายนอก)
sense-base    อายตนะ  
sense-field    อายตนะ  
sense-impression    ผัสสะ  
sense-organ    อายตนะ(ภายใน), อินทรีย์
sense-pleasure    กาม   
sense-sphere    อายตนะ  
sensual craving    กามตัณหา  
sensual desire    กาม, กามฉันทะ  
sensual indulgence    กามสุขัลลิกานุโยค   
sensual lust    กามราคะ
sensual misconduct    กาเมสุมิจฉาจาร 
Sensual Plane    กามภูมิ  
sensual pleasure    กาม, กามสุข, กามคุณ  
Sensual Sphere    กามภพ 
sensuous craving    กามตัณหา  
sensuous sphere    กามภพ, กามโลก  
sentient being    สัตว์  
separate treatment    วิภังค์  
sequence    อนุสนธิ  
serene (adj)    สันตะ (ผู้สงบระงับ)  
series    สันตติ  
service    เวยยาวัจจะ  
setting in motion (setting rolling) the  Wheel of the Doctrine    ธัมมจักกัปปวัตตนะ 
setting-up of mindfulness    สติปัฏฐาน 
Seven-Times-at-Most Stream-Enterer    โสดาบัน ผู้สัตตักขัตตุปรมะ  
sexual intercourse    เมถุนธรรม  
sexual misconduct    กาเมสุมิจฉาจาร  
shame    หิริ, ลัชชา  
shameless (adj)    อลัชชี  
shelter    ตาณะ (ที่พํานัก, ที่ต้านทาน, ที่กันภัย)   
shoe    ปาทุกา
sign    นิมิต  
Signs of Being, the Three    ไตรลักษณ์ 
simile    อุปมา  
simplicity    อัปปิจฉตา, ความมักน้อย  
single-seed    เอกพีชี  
skilful action    กุศลกรรม  
skill    โกสัลละ, โกศล, ทักขะ, ทักษะ 
skilled; skilful (adj)    กุศล  
slander    ปิสุณวาจา, ปิสุณาวาจา, เปสุญวาท 
sloth    ถีนะ, ลีนตา  
smirching    มักขะ  
sociability    สมานัตตตา  
softness    มุทุตา; มัททวะ  
solid element    ปฐวีธาตุ  
solitude    วิเวก  
sorrow    โสกะ, โศก  
soul    อัตตา, อาตมัน, ชีวะ  
soulless (adj)    อนัตตา  
soullessness    อนัตตตา  
sound    สัททะ (เสียง)  
source    นิทาน (ไม่ใช่เรื่องเล่าเพื่อความสนุกสนานในภาษาไทย แต่หมายถึง เหตุ, ที่มา)  
space    อากาส (ช่องว่าง), อวกาศ  
specific conditionality    อิทัปปัจจยตา  
specification    วิภาค  
speech    วาจา, วจี, ภาสิต, วจีวิญญัติ  
spite    อุปนาหะ  
spontaneously born creature    โอปปาติกะ 
stain    มละ, มลทิน  
standing (in the Order)    จํานวนพรรษา (ในภิกขุภาวะ หรือในเพศบรรพชิต)  
steadiness    ฐิติ  
stealing    อทินนาทาน  
Stilled One, the    พระมุนี  
stillness    โมไนย  
stinginess    มัจฉริยะ  
storing up    อุปจยะ  
straightness    อุชุกตา, อาชชวะ  
Stream-Enterer; Stream-Entrant; Stream Winner; Stream-Attainer    โสดาบัน   
Stream-Entry, fruition of    โสดาปัตติผล
Stream-Entry, path of    โสดาปัตติมรรค  
strength    พละ  
stress    ความเครียด, สารัทธภาวะ  
striving    ปธาน, วิริยะ  
stumbling block    อันตราย, อันตรายิกธรรม  
sublime states    พรหมวิหาร 
substitution of opposites    ตทังคะ  
substratum of rebirth    อุปธิ  
subtle (adj)    สุขุม  
success    อิทธิ, สัมปัตติ  
suffering    ทุกข์  
suitable (adj)    สัปปายะ, กัปปิิยะ, อนุรูป  
sunshade    ฉัตร (ร่ม)  
superknowledge    อภิญญา  
superme dwellings    พรหมวิหาร  
supermundane; supramundane (adj)    โลกุตตระ
supernormal power    อิทธิปาฏิหาริย์   
support    นิสสัย (ที่อาศัย); อุปถัมภ์  
suppression    วิกขัมภนะ  
supreme abidings    พรหมวิหาร  
suspension    อุกเขปนียกรรม  
sustained application    วิจาร  
sympathetic joy    มุทิตา